ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, 11 ਅਕਤੂਬਰ (ਹਿੰ.ਸ.)। ਉਤਸ਼ਾਹੀ ਸਮਾਜਵਾਦੀ ਚਿੰਤਕ ਡਾ. ਰਾਮ ਮਨੋਹਰ ਲੋਹੀਆ ਭਾਵੇਂ ਸਾਡੇ ਵਿਚਕਾਰ ਨਹੀਂ ਹਨ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਸਦੀਵੀ ਹਨ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਅਤੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਘੁਲਾਟੀਏ ਸਨ। 23 ਮਾਰਚ, 1910 ਨੂੰ ਅਕਬਰਪੁਰ (ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼) ਵਿੱਚ ਜਨਮੇ ਲੋਹੀਆ ਦਾ ਦੇਹਾਂਤ 12 ਅਕਤੂਬਰ, 1967 ਨੂੰ ਹੋਇਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਭਾਰਤੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਚਿੰਤਨ 'ਤੇ ਡੂੰਘਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਅਤੇ ਸਿਧਾਂਤ ਅੱਜ ਵੀ ਪ੍ਰਸੰਗਿਕ ਹਨ।

ਕਲਕੱਤਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਬੀਏ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਉੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਲਈ ਜਰਮਨੀ ਗਏ ਅਤੇ ਬਰਲਿਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਪੀਐਚਡੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 1934 ਵਿੱਚ ਕਾਂਗਰਸ ਸੋਸ਼ਲਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਗਠਨ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 1942 ਦੇ ਭਾਰਤ ਛੱਡੋ ਅੰਦੋਲਨ ਦੌਰਾਨ ਭੂਮੀਗਤ ਰੇਡੀਓ ਸਟੇਸ਼ਨ ਚਲਾਇਆ ਅਤੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਅੰਦੋਲਨ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਰਹੇ।

ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਲੋਕਤੰਤਰ ਦੇ ਵਿਕੇਂਦਰੀਕਰਨ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਚੌਖੰਭਾ ਰਾਜ ਦਾ ਸਿਧਾਂਤ ਰੱਖਿਆ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕੇਂਦਰੀ, ਸੂਬਾਈ, ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਅਤੇ ਪਿੰਡ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਸ਼ਕਤੀ ਦੀ ਵੰਡ ਦੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਲੋਹੀਆ ਨੇ ਸਪਤ (ਸੱਤ) ਇਨਕਲਾਬਾਂ ਦਾ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਲਿੰਗ ਸਮਾਨਤਾ, ਰੰਗਭੇਦ ਦਾ ਵਿਰੋਧ, ਜਾਤੀ ਅਸਮਾਨਤਾ ਦਾ ਅੰਤ, ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਸ਼ਾਸਨ ਦਾ ਵਿਰੋਧ, ਆਰਥਿਕ ਸਮਾਨਤਾ, ਹਥਿਆਰਾਂ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਅਤੇ ਨਿੱਜੀ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਅਸਮਾਨਤਾ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ।ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ ਸਮਾਜਵਾਦ ਨੂੰ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਮਾਰਕਸਵਾਦ ਅਤੇ ਗਾਂਧੀਵਾਦ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜ ਕੇ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਸੀ ਕਿ ਜਾਤ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਆਰਥਿਕ ਅਸਮਾਨਤਾ ਦਾ ਮੂਲ ਕਾਰਨ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਦੇ ਖਾਤਮੇ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਦੇ ਦਬਦਬੇ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ, ਹਿੰਦੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਭਾਰਤੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ। 1960 ਵਿੱਚ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਸਮਾਜਵਾਦੀ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਬਣੇ।

1963 ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਸਭਾ ਲਈ ਚੁਣੇ ਗਏ, ਉਹ ਸਰਕਾਰੀ ਨੀਤੀਆਂ ਦੇ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਆਲੋਚਕ ਰਹੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਗੋਆ ਨੂੰ ਪੁਰਤਗਾਲੀ ਸ਼ਾਸਨ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਕਰਵਾਉਣ ਲਈ ਗੋਆ ਸੱਤਿਆਗ੍ਰਹਿ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ। ਲੋਹੀਆ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਅੰਦੋਲਨਾਂ ਅਤੇ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਸਮਾਜਿਕ ਨਿਆਂ ਅਤੇ ਸਮਾਨਤਾ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।

ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਘਟਨਾਵਾਂ :

1860 - ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਅਤੇ ਫਰਾਂਸੀਸੀ ਫੌਜਾਂ ਨੇ ਚੀਨ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਬੀਜਿੰਗ 'ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ।

1992 - ਮਿਸਰ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਕਾਹਿਰਾ ਵਿੱਚ ਭੂਚਾਲ ਨੇ ਲਗਭਗ 510 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਜਾਨ ਲੈ ਲਈ।

1997 - ਅਲਜੀਰੀਆ ਦੇ ਸਿਦੀ ਦਾਊਦ ਵਿੱਚ 43 ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਕਤਲੇਆਮ ਹੋਇਆ।

1999 - ਜਨਰਲ ਪਰਵੇਜ਼ ਮੁਸ਼ੱਰਫ਼ ਨੇ ਫੌਜੀ ਤਖ਼ਤਾਪਲਟ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਸੱਤਾ ਸੰਭਾਲੀ।

1999 - ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੀਆਂ ਗਣਨਾਵਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਸਾਰਾਜੇਵੋ ਵਿੱਚ ਛੇ ਅਰਬਵੇਂ ਬੱਚੇ ਦਾ ਜਨਮ ਹੋਇਆ।

1999 - ਸਪੇਸ ਪ੍ਰੋਬ ਗੈਲੀਲੀਓ ਨੇ ਜੁਪੀਟਰ ਦੇ ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਚੰਦਰਮਾ ਆਈਓ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਕੀਤੀ।

2000 - ਸਪੇਸ ਸ਼ਟਲ ਡਿਸਕਵਰੀ ਨੂੰ ਫਲੋਰੀਡਾ ਤੋਂ ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।

2001 - ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਸਕੱਤਰ-ਜਨਰਲ ਕੋਫੀ ਅੰਨਾਨ ਨੂੰ ਸਾਂਝੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨੋਬਲ ਸ਼ਾਂਤੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਦੇਣ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।

2002 - ਯੂਰਪੀਅਨ ਨਿਰੀਖਕਾਂ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਹੋਈਆਂ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਧਾਂਦਲੀ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਇਆ।

2002 - ਬਾਲੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਾਈਟ ਕਲੱਬ 'ਤੇ ੱਤਵਾਦੀ ਹਮਲੇ ਵਿੱਚ 202 ਲੋਕ ਮਾਰੇ ਗਏ।

2004 - ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਗੌਰੀ-1 ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਦਾ ਪ੍ਰੀਖਣ ਕੀਤਾ।

2007 - ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਉਪ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਅਲ ਗੋਰ ਅਤੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਜਲਵਾਯੂ ਪਰਿਵਰਤਨ ਪੈਨਲ (ਆਈਪੀਸੀਸੀ) ਨੂੰ ਸਾਂਝੇ ਤੌਰ 'ਤੇ 2007 ਦਾ ਨੋਬਲ ਸ਼ਾਂਤੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।

2008 - ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਲਗਭਗ 500 ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ ਵਾਪਸ ਲੈ ਲਈ ਜੋ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਰਾਏਬਰੇਲੀ ਦੇ ਲਾਲਗੰਜ ਵਿੱਚ ਰੇਲ ਕੋਚ ਫੈਕਟਰੀ ਲਈ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ।

2008 - ਕੇਰਲ ਦੀ ਸਿਸਟਰ ਅਲਫੋਂਸਾ ਭਾਰਤ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਮਹਿਲਾ ਸੰਤ ਬਣੀ।

2013 - ਵੀਅਤਨਾਮ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪਟਾਕੇ ਫੈਕਟਰੀ ਵਿੱਚ ਹੋਏ ਬੰਬ ਧਮਾਕੇ ਵਿੱਚ 15 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।

2014 - ਈਵੋ ਮੋਰਾਲੇਸ ਬੋਲੀਵੀਆ ਦੇ ਦੁਬਾਰਾ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਚੁਣੇ ਗਏ।

ਜਨਮ :

1864 - ਕਾਮਿਨੀ ਰਾਏ - ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਬੰਗਾਲੀ ਕਵੀ, ਸਮਾਜਿਕ ਕਾਰਕੁਨ, ਅਤੇ ਨਾਰੀਵਾਦੀ ਸੀ।

1888 - ਪੇਰਿਨ ਬੇਨ - ਪਹਿਲਾਂ ਇਨਕਲਾਬੀ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਦੀ ਪੈਰੋਕਾਰ ਸੀ।

1894 - ਅਕਬਰ ਹੈਦਰੀ - ਭਾਰਤੀ ਸਿਵਲ ਸੇਵਕ ਅਤੇ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਸੀ।

1908 - ਆਤਮਾਰਾਮ - ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਵਿਗਿਆਨੀ।

1911 - ਵਿਜੇ ਮਰਚੈਂਟ - ਡੌਨ ਬ੍ਰੈਡਮੈਨ ਦੇ ਯੁੱਗ ਦੇ ਮਹਾਨ ਭਾਰਤੀ ਕ੍ਰਿਕਟਰ ਸੀ।

1919 - ਵਿਜੇਰਾਜੇ ਸਿੰਧੀਆ - ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਨੇਤਾ ਸੀ।

1935 - ਸ਼ਿਵਰਾਜ ਪਾਟਿਲ, ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸਿਆਸਤਦਾਨ, ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਰਾਜਪਾਲ, ਲੋਕ ਸਭਾ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਸਪੀਕਰ।

1938 - ਨਿਦਾ ਫਾਜ਼ਲੀ - ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਉਰਦੂ ਕਵੀ ਅਤੇ ਗੀਤਕਾਰ।

1943 - ਸ਼ਿਵਨਾਥ ਮਿਸ਼ਰਾ - ਭਾਰਤ ਦਾ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸਿਤਾਰ ਵਾਦਕ ਹੈ।

1963 - ਸ਼ਿਵਕੁਮਾਰ 'ਬਿਲਗ੍ਰਾਮੀ' - ਸਮਕਾਲੀ ਗੀਤਕਾਰ ਅਤੇ ਗ਼ਜ਼ਲ ਲੇਖਕ।

1980 – ਕਿਰਨ ਮਿਸ਼ਰਾ – ਸਮਾਜ ਸ਼ਾਸਤਰੀ।

ਮੌਤ

1993 - ਪੀ. ਵੈਂਕਟਸੁੱਬਈਆ - ਬਿਹਾਰ ਅਤੇ ਕਰਨਾਟਕ ਦੇ ਰਾਜਪਾਲ।

1967 - ਡਾ. ਰਾਮ ਮਨੋਹਰ ਲੋਹੀਆ, ਭਾਰਤੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਘੁਲਾਟੀਏ।

ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਦਿਨ

-ਵਿਸ਼ਵ ਡਾਕ ਦਿਵਸ (ਹਫ਼ਤਾ)।

- ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਨੂੰਨੀ ਸਹਾਇਤਾ ਦਿਵਸ (ਹਫ਼ਤਾ)।

- ਕੋਲੰਬਸ ਦਿਵਸ।

ਹਿੰਦੂਸਥਾਨ ਸਮਾਚਾਰ / ਸੁਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ