ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, 18 ਨਵੰਬਰ (ਹਿੰ.ਸ.)। ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਭਾਰਤੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਨਾਮ ਹੈ ਜਿਸਨੇ ਆਪਣੀ ਅਦੁੱਤੀ ਹਿੰਮਤ, ਦ੍ਰਿੜਤਾ ਅਤੇ ਵਿਵਾਦਪੂਰਨ ਫੈਸਲਿਆਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਆਪਣੇ ਵਿਸ਼ਾਲ ਜਨਤਕ ਸਮਰਥਨ ਰਾਹੀਂ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਇਤਿਹਾਸ ਨੂੰ ਨਵੀਂ ਦਿਸ਼ਾ ਦਿੱਤੀ। ਸੱਤਾ ਦੇ ਸਿਖਰ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਕੇ, ਦੇਸ਼ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਅਤੇ ਇਕਲੌਤੀ ਮਹਿਲਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ, ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਸਾਬਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਇੱਛਾ ਸ਼ਕਤੀ ਅਤੇ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਯੋਗਤਾ ਕਿਸੇ ਵੀ ਰੂੜ੍ਹੀਵਾਦੀ ਸੋਚ ਨੂੰ ਤੋੜ ਸਕਦੀ ਹੈ।

19 ਨਵੰਬਰ, 1917 ਨੂੰ ਇਲਾਹਾਬਾਦ ਵਿੱਚ ਪੰਡਿਤ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਅਤੇ ਕਮਲਾ ਨਹਿਰੂ ਦੇ ਘਰ ਜਨਮੀ ਇਸ ਬਾਲਿਕਾ ਦਾ ਨਾਮ ਦਾਦਾ ਮੋਤੀ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਨੇ ਇੰਦਰਾ ਰੱਖਿਆ ਸੀ। ਪਿਤਾ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕੋਮਲ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਅਤੇ ਸੁੰਦਰਤਾ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਪ੍ਰਿਯਦਰਸ਼ਿਨੀ ਵੀ ਜੋੜਿਆ। ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਪ੍ਰਿਯਦਰਸ਼ਿਨੀ ਦੁਨੀਆ ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਮਹਿਲਾ ਨੇਤਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਗਿਣੀ ਜਾਣ ਲੱਗੀ।

ਆਪਣੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਕੈਰੀਅਰ ਦੌਰਾਨ, ਮੋਰਾਰਜੀ ਦੇਸਾਈ ਵਰਗੇ ਸੀਨੀਅਰ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨਫ਼ਰਤ ਨਾਲ ਗੂੰਗੀ ਗੁੱਡੀ ਕਿਹਾ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਬਣਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਜਿਸ ਦ੍ਰਿੜਤਾ ਅਤੇ ਨਿਰਣਾਇਕਤਾ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ, ਉਸ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਰਾਜਨੀਤੀ ਦੀ ਆਇਰਨ ਲੇਡੀ ਵਜੋਂ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ।

ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਲਗਾਤਾਰ ਤਿੰਨ ਵਾਰ ਅਤੇ ਕੁੱਲ ਚਾਰ ਵਾਰ ਭਾਰਤ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਫੈਸਲੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਰਾਹ ਨੂੰ ਆਕਾਰ ਦੇਣ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਾਬਤ ਹੋਏ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਕੁਝ ਨੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਵਿਵਾਦ ਵੀ ਪੈਦਾ ਕੀਤਾ। ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਕੈਰੀਅਰ ਦਾ ਇੱਕ ਅਧਿਆਇ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਭਾਰਤੀ ਲੋਕਤੰਤਰ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ 'ਤੇ ਡੂੰਘੀ ਛਾਪ ਛੱਡੀ। 1975 ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਿਫਾਰਸ਼ 'ਤੇ ਲਗਾਈ ਗਈ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਵਿਆਪੀ ਅਸੰਤੋਸ਼ ਪੈਦਾ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੱਤਾ ਤੋਂ ਹੱਥ ਧੋਣਾ ਪਿਆ।

ਵਿਵਾਦਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਹੋਰ ਸਖ਼ਤ ਫੈਸਲਾ - ਜੂਨ 1984 ਵਿੱਚ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਫੌਜੀ ਕਾਰਵਾਈ - ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਨਿਰਣਾਇਕ ਅਤੇ ਦੁਖਦਾਈ ਮੋੜ ਸਾਬਤ ਹੋਇਆ। ਇਸ ਕਾਰਵਾਈ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਗੁੱਸੇ ਕਾਰਨ 31 ਅਕਤੂਬਰ, 1984 ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦੋ ਸਿੱਖ ਅੰਗ ਰੱਖਿਅਕਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗੋਲੀ ਮਾਰ ਕੇ ਕਤਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਭਾਰਤੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਮਜ਼ਬੂਤ, ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਅਤੇ ਨਿਰਣਾਇਕ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਬਣੀ ਹੋਈ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਭਾਰਤੀ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਪੰਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਅਮਿੱਟ ਹੈ - ਜਿੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਅਤੇ ਕੰਮ ਹਮੇਸ਼ਾ ਚਰਚਾ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਰਹੇਗਾ।

ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਘਟਨਾਵਾਂ :

1824 - ਰੂਸ ਦੇ ਸੇਂਟ ਪੀਟਰਸਬਰਗ ਵਿੱਚ ਹੜ੍ਹ ਵਿੱਚ ਦਸ ਹਜ਼ਾਰ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।

1895 - ਫਰੈਡਰਿਕ ਈ. ਬਲੀਸਡੇਲ ਨੇ ਪੈਨਸਿਲ ਨੂੰ ਪੇਟੈਂਟ ਕਰਵਾਇਆ।

1933 - ਯੂਰਪੀ ਦੇਸ਼ ਸਪੇਨ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਵੋਟ ਪਾਉਣ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਮਿਲਿਆ।

1951 - ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ ਨੇ ਨੇਵਾਡਾ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਪ੍ਰੀਖਣ ਕੀਤਾ।

1952 - ਸਪੇਨ ਯੂਨੈਸਕੋ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਬਣਿਆ।

1977 - ਮਿਸਰ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਅਨਵਰ ਸਾਦਤ ਨੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸਕ ਦੌਰਾ ਕੀਤਾ।

1982 - 9ਵੀਆਂ ਏਸ਼ੀਆਈ ਖੇਡਾਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈਆਂ।

1986 - ਵਾਤਾਵਰਣ ਸੁਰੱਖਿਆ ਐਕਟ ਲਾਗੂ ਹੋਇਆ।

1994 - ਭਾਰਤ ਦੀ ਐਸ਼ਵਰਿਆ ਰਾਏ ਨੂੰ ਮਿਸ ਵਰਲਡ ਦਾ ਤਾਜ ਪਹਿਨਾਇਆ ਗਿਆ।

1995 - ਕਰਨਮ ਮੱਲੇਸ਼ਵਰੀ ਨੇ ਵੇਟਲਿਫਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵ ਰਿਕਾਰਡ ਬਣਾਇਆ।

1997 - ਕਲਪਨਾ ਚਾਵਲਾ ਪੁਲਾੜ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਪਹਿਲੀ ਭਾਰਤੀ ਔਰਤ ਬਣੀ।

1998 - ਭਾਰਤ ਸਮੇਤ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਕਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਲੱਖਾਂ ਲੋਕ ਨਿਰਾਸ਼ਾ ਨਾਲ ਅਸਮਾਨ ਵੱਲ ਵੇਖ ਰਹੇ ਸਨ। ਸਿਰਫ਼ ਜਾਪਾਨ ਅਤੇ ਥਾਈਲੈਂਡ ਦੇ ਵਸਨੀਕ ਹੀ ਦੀਵਾਲੀ (ਧਰਤੀ ਦੇ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਨਾਲ ਉਲਕਾਪਿੰਡਾਂ ਦੇ ਟਕਰਾਉਣ ਅਤੇ ਸੜਨ ਦਾ ਨਜ਼ਾਰਾ) ਮਨਾ ਸਕੇ। ਕੈਂਬਰਿਜ ਦੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਜੀਵਨੀ ਕੇਂਦਰ ਨੇ 1998 ਦੇ ਵੂਮੈਨ ਆਫ ਦਿ ਈਅਰ ਪੁਰਸਕਾਰ ਲਈ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਭਰਤਨਾਟਿਅਮ ਡਾਂਸਰ ਕੋਮਲਾ ਵਰਧਨ ਨੂੰ ਚੁਣਿਆ।

2000 - ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਸਾਬਕਾ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਬੇਨਜ਼ੀਰ ਭੁੱਟੋ ਦੀ ਮਾਂ ਨੁਸਰਾਲ ਭੁੱਟੋ ਨੂੰ ਦੋ ਸਾਲ ਦੀ ਸਖ਼ਤ ਕੈਦ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਈ।

2002 - ਆਸਕਰ ਜੇਤੂ ਅਦਾਕਾਰ ਜੈਕ ਕੋਬਰਨ ਦੀ ਲਾਸ ਏਂਜਲਸ ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।

2005 - ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਜਨਰਲ ਪਰਵੇਜ਼ ਮੁਸ਼ੱਰਫ ਨੇ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਭੂਚਾਲ ਪੀੜਤਾਂ ਦੇ ਹਿੱਤ ਵਿੱਚ ਕਸ਼ਮੀਰ ਮੁੱਦਾ ਹੱਲ ਕਰਨ ਦਾ ਸੁਝਾਅ ਦਿੱਤਾ।

2006 - ਭਾਰਤ ਨੇ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਊਰਜਾ ਅਤੇ ਯੂਰੇਨੀਅਮ ਸਪਲਾਈ ਲਈ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਤੋਂ ਸਹਾਇਤਾ ਮੰਗੀ।

2007 - ਦੱਖਣ-ਪੱਛਮੀ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦੇ ਨਿਮਰੋਜ਼ ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਆਤਮਘਾਤੀ ਹਮਲੇ ਵਿੱਚ ਗਵਰਨਰ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਸਮੇਤ ਸੱਤ ਲੋਕ ਮਾਰੇ ਗਏ।2008 - ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੀ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਊਰਜਾ ਏਜੰਸੀ ਦੇ ਮੁਖੀ ਮੁਹੰਮਦ ਅਲਬਰਾਦੇਈ ਨੂੰ ਸਾਲ 2008 ਦੇ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਦੇ ਪ੍ਰਾਪਤਕਰਤਾ ਵਜੋਂ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।

2013 - ਲੇਬਨਾਨ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਬੇਰੂਤ ਵਿੱਚ ਈਰਾਨੀ ਦੂਤਾਵਾਸ ਦੇ ਨੇੜੇ ਦੋਹਰੇ ਆਤਮਘਾਤੀ ਬੰਬ ਧਮਾਕੇ ਵਿੱਚ 23 ਲੋਕ ਮਾਰੇ ਗਏ ਅਤੇ 160 ਹੋਰ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋ ਗਏ।

ਜਨਮ :

1835 - ਰਾਣੀ ਲਕਸ਼ਮੀਬਾਈ - 1857 ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਭਾਰਤੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਸੰਗਰਾਮ ਦੀ ਵੀਰਾਂਗਨਾ ਰਾਣੀ।

1838 - ਕੇਸ਼ਵ ਚੰਦਰ ਸੇਨ - ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਧਾਰਮਿਕ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਸੁਧਾਰਕ, ਬ੍ਰਹਮੋ ਸਮਾਜ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ।

1875 - ਰਾਮਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੇਵਦੱਤ ਭੰਡਾਰਕਰ - ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਪੁਰਾਤੱਤਵ-ਵਿਗਿਆਨੀ।

1917 - ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ, ਭਾਰਤ ਦੀ ਚੌਥੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ।

1918 - ਦੇਵੀ ਪ੍ਰਸਾਦ ਚਟੋਪਾਧਿਆਏ - ਭਾਰਤ ਦੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ।

1923 - ਸਲਿਲ ਚੌਧਰੀ - ਹਿੰਦੀ ਫਿਲਮਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਭਾਰਤੀ ਸੰਗੀਤਕਾਰ।

1924 - ਵਿਵੇਕੀ ਰਾਏ - ਹਿੰਦੀ ਅਤੇ ਭੋਜਪੁਰੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਲੇਖਕ।

1928 - ਦਾਰਾ ਸਿੰਘ, ਵਿਸ਼ਵ-ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਪਹਿਲਵਾਨ ਅਤੇ ਹਿੰਦੀ ਫਿਲਮ ਅਦਾਕਾਰ।

1951 - ਜ਼ੀਨਤ ਅਮਾਨ - ਭਾਰਤੀ ਹਿੰਦੀ ਸਿਨੇਮਾ ਦੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਅਦਾਕਾਰਾ।

1961 - ਵਿਵੇਕ (ਅਦਾਕਾਰ) - ਫਿਲਮ ਅਦਾਕਾਰ, ਕਾਮੇਡੀਅਨ, ਪਲੇਬੈਕ ਗਾਇਕਾ, ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਕਾਰਕੁਨ।

1971 - ਕਿਰੇਨ ਰਿਜੀਜੂ - ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਨੇਤਾ।

1975 - ਸੁਸ਼ਮਿਤਾ ਸੇਨ - ਭਾਰਤ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਮਿਸ ਯੂਨੀਵਰਸ ਅਤੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਅਦਾਕਾਰਾ।

ਦਿਹਾਂਤ : 1980 - ਵਾਚਸਪਤੀ ਪਾਠਕ - ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਨਾਵਲਕਾਰ।

1988 - ਐਮ. ਹਮੀਦੁੱਲਾ ਬੇਗ - ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਾਬਕਾ 15ਵੇਂ ਮੁੱਖ ਜੱਜ।

2008 - ਰਮੇਸ਼ ਭਾਈ, ਸਮਾਜ ਸੁਧਾਰਕ ਅਤੇ ਸਰਵੋਦਿਆ ਆਸ਼ਰਮ, ਤਾਡੀਅਨਵਾ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ।

2010 - ਆਰ. ਕੇ. ਬੀਜਾਪੁਰੇ - ਭਾਰਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸਾਜ਼ਵਾਦਕ।

2015 - ਆਰ. ਕੇ. ਤ੍ਰਿਵੇਦੀ - ਭਾਰਤ ਦੇ ਮੁੱਖ ਚੋਣ ਕਮਿਸ਼ਨਰ।

2020 - ਦਿਗੰਬਰ ਹੰਸਦਾ - ਸੰਥਾਲੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਵਿਦਵਾਨ, ਅਕਾਦਮਿਕ, ਅਤੇ ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ।

ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਦਿਨ :

-ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਿਤਾਬ ਦਿਵਸ (ਹਫ਼ਤਾ)।

-ਨਵਜੰਮੇ ਬੱਚੇ ਦਿਵਸ (ਹਫ਼ਤਾ)।

-ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅੋਸ਼ਧੀ ਦਿਵਸ (ਹਫ਼ਤਾ)।

-ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਏਕਤਾ ਦਿਵਸ (ਹਫ਼ਤਾ)।

-ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਨਾਗਰਿਕ ਦਿਵਸ।

-ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਏਕਤਾ ਦਿਵਸ।

-ਵਿਸ਼ਵ ਟਾਇਲਟ ਦਿਵਸ

ਹਿੰਦੂਸਥਾਨ ਸਮਾਚਾਰ / ਸੁਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ