ਕੋਲਕਾਤਾ, 21 ਦਸੰਬਰ (ਹਿੰ.ਸ.)। ਟਾਈਗਰ ਕੰਜ਼ਰਵੇਸ਼ਨ ਅਥਾਰਟੀ ਦੀ 28ਵੀਂ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ, ਕੇਂਦਰੀ ਮੰਤਰੀ ਭੂਪੇਂਦਰ ਯਾਦਵ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੇ ਬਾਘ ਸੰਭਾਲ ਮਾਡਲ ਦੀ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਪ੍ਰਬੰਧਨ, ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਯੋਜਨਾਬੰਦੀ, ਸਥਾਨਕ ਭਾਈਚਾਰਕ ਭਾਗੀਦਾਰੀ, ਰਾਜਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਤਾਲਮੇਲ ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਹਿਯੋਗ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ। ਮੀਟਿੰਗ ਨੇ 18 ਅਪ੍ਰੈਲ ਨੂੰ ਹੋਈ ਪਿਛਲੀ ਮੀਟਿੰਗ ਦੇ ਫੈਸਲਿਆਂ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ 'ਤੇ ਕੀਤੀ ਗਈ ਕਾਰਵਾਈ ਦੀ ਸਮੀਖਿਆ ਕੀਤੀ।

ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਦੇ ਸੁੰਦਰਬੰਸ ਟਾਈਗਰ ਰਿਜ਼ਰਵ ਵਿੱਚ ਐਤਵਾਰ ਨੂੰ ਬਾਘ ਅਤੇ ਹਾਥੀ ਸੰਭਾਲ ਬਾਰੇ ਦੋ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਹੋਈਆਂ, ਜਿਸਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਕੇਂਦਰੀ ਵਾਤਾਵਰਣ, ਜੰਗਲਾਤ ਅਤੇ ਜਲਵਾਯੂ ਪਰਿਵਰਤਨ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਕੀਤੀ। ਸੀਨੀਅਰ ਅਧਿਕਾਰੀ, ਵਿਗਿਆਨੀ, ਜੰਗਲੀ ਜੀਵ ਮਾਹਿਰ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰਾਜਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧੀਆਂ ਨੇ ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਿਰਕਤ ਕੀਤੀ। ਉਦੇਸ਼ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਟਾਈਗਰ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਐਲੀਫੈਂਟ ਦੀ ਪ੍ਰਗਤੀ ਦੀ ਸਮੀਖਿਆ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਭਵਿੱਖ ਦੀਆਂ ਸੰਭਾਲ ਰਣਨੀਤੀਆਂ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਕਰਨਾ ਰਿਹਾ।

ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਟਾਈਗਰ ਰਿਜ਼ਰਵ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਅਤੇ ਮਨਜ਼ੂਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਟਾਈਗਰ ਸੰਭਾਲ ਯੋਜਨਾਵਾਂ 'ਤੇ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਮਨੁੱਖੀ-ਟਾਈਗਰ ਟਕਰਾਅ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਲਈ ਅਪਣਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਤਿੰਨ-ਪੱਖੀ ਰਣਨੀਤੀ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਟਾਈਗਰ ਰਿਜ਼ਰਵ ਦੇ ਬਾਹਰ ਟਾਈਗਰ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਦੀ ਪ੍ਰਗਤੀ 'ਤੇ ਵੀ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਕਈ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ, ਸਟਾਫ ਦੀ ਘਾਟ, ਵਿੱਤੀ ਦਬਾਅ, ਨਿਵਾਸ ਸਥਾਨ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਅਤੇ ਪਰਦੇਸੀ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਗੰਭੀਰ ਦੱਸਦੇ ਹੋਏ ਜ਼ਰੂਰੀ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਗਏ।

ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਚੀਤਾ ਦੇ ਵਿਸਥਾਰ ਅਤੇ ਨਵੇਂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਇਸਦੇ ਮੁਲਾਂਕਣ, ਟਾਈਗਰ ਟ੍ਰਾਂਸਲੋਕੇਸ਼ਨ, ਸ਼ਿਕਾਰ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ, ਭੂਮੀ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਯੋਜਨਾਬੰਦੀ, ਅਤੇ ਮਾਸਾਹਾਰੀ ਜੰਗਲੀ ਜੀਵ ਸਿਹਤ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸਿਖਲਾਈ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ 'ਤੇ ਸਹਿਮਤੀ ਬਣੀ। ਨੈਸ਼ਨਲ ਬੋਰਡ ਫਾਰ ਵਾਈਲਡਲਾਈਫ ਦੀ ਸਟੈਂਡਿੰਗ ਕਮੇਟੀ ਨੂੰ ਸੌਂਪੇ ਗਏ ਪ੍ਰਸਤਾਵਾਂ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿੱਚ ਟਾਈਗਰ ਸੰਭਾਲ ਅਥਾਰਟੀ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਦੀ ਵੀ ਸਮੀਖਿਆ ਕੀਤੀ ਗਈ।

ਕੇਂਦਰੀ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਟਾਈਗਰ ਐਸਟੀਮੇਸ਼ਨ ਦਾ ਛੇਵਾਂ ਪੜਾਅ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਅੱਗੇ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਫੀਲਡ ਸਰਵੇਖਣ ਨਵੰਬਰ 2025 ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਏ ਹਨ। ਵੱਖ-ਵੱਖ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿਖਲਾਈ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਚੱਲ ਰਹੇ ਹਨ। ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਚੀਤਾ ਦੇ ਤਹਿਤ ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ, ਨਾਮੀਬੀਆ ਅਤੇ ਬੋਤਸਵਾਨਾ ਵਰਗੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨਾਲ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਹਿਯੋਗ ਵੀ ਲਗਾਤਾਰ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਦੇ ਹਾਲੀਆ ਹੁਕਮਾਂ ਅਤੇ ਬਾਘਾਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ 'ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ 'ਤੇ ਵੀ ਵਿਚਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।ਇਸ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ, ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਐਲੀਫੈਂਟ ਦੀ 22ਵੀਂ ਸਟੀਅਰਿੰਗ ਕਮੇਟੀ ਦੀ ਮੀਟਿੰਗ ਹੋਈ। ਪਿਛਲੀ ਮੀਟਿੰਗ ਦੇ ਫੈਸਲਿਆਂ 'ਤੇ ਕੀਤੀ ਗਈ ਕਾਰਵਾਈ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬੀ ਭਾਰਤ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਖੇਤਰੀ ਕਾਰਜ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ 'ਤੇ ਇੱਕ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਰਾਜਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਬਿਹਤਰ ਤਾਲਮੇਲ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।

ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਆਲ-ਇੰਡੀਆ ਕੋਆਰਡੀਨੇਟਿਡ ਹਾਥੀ ਜਨਗਣਨਾ ਦੀ ਪ੍ਰਗਤੀ ਦੀ ਸਮੀਖਿਆ ਕੀਤੀ ਗਈ, ਜਿਸਨੂੰ ਵਿਗਿਆਨਕ ਅਤੇ ਸਬੂਤ-ਅਧਾਰਤ ਯੋਜਨਾਬੰਦੀ ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ। ਨੀਲਗਿਰੀ ਹਾਥੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਮਾਡਲ ਸੰਭਾਲ ਯੋਜਨਾ ਅਤੇ ਬੰਦੀ ਹਾਥੀਆਂ ਦੀ ਡੀਐਨਏ ਪ੍ਰੋਫਾਈਲਿੰਗ 'ਤੇ ਵੀ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਇਸਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਹਾਥੀ ਭਲਾਈ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਕਰਨਾ ਹੈ।

ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖੀ-ਹਾਥੀ ਟਕਰਾਅ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਦੀ ਵਿਆਪਕ ਸਮੀਖਿਆ ਵੀ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਟਕਰਾਅ ਦੇ ਕਾਰਨਾਂ, ਘਟਾਉਣ ਦੇ ਉਪਾਅ ਅਤੇ ਮੁਆਵਜ਼ਾ ਵਿਧੀਆਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ 'ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਹਾਥੀਆਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਅਨੁਮਾਨ ਵਿਧੀਆਂ, ਅਸਾਮ ਦੇ ਰਿਹੂ ਚਿਰੰਗ ਹਾਥੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਵਿੱਚ ਏਕੀਕ੍ਰਿਤ ਸੰਭਾਲ ਰਣਨੀਤੀਆਂ ਅਤੇ ਭਵਿੱਖ ਦੀਆਂ ਕਾਰਜ ਯੋਜਨਾਵਾਂ 'ਤੇ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ ਗਈ।ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਜੰਗਲ ਵਿਕਾਸ ਫੰਡ ਦੇ ਸਮਰਥਨ ਨਾਲ ਸਾਰੇ ਹਾਥੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ੀਲਤਾ ਦਾ ਮੁਲਾਂਕਣ ਕਰਨ ਦਾ ਵੀ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਬਾਂਧਵਗੜ੍ਹ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਹਾਥੀ ਗਲਿਆਰਿਆਂ, ਰਿਹਾਇਸ਼ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਅਤੇ ਸੰਘਰਸ਼-ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਖੇਤਰਾਂ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅਧਿਐਨ ਵੀ ਪ੍ਰਸਤਾਵਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।

ਇਸ ਮੌਕੇ 'ਤੇ, ਕੇਂਦਰੀ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਛੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ: ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਚੀਤਾ ਦੀ ਪ੍ਰਗਤੀ 'ਤੇ ਕਿਤਾਬ, ਟਾਈਗਰ ਕੰਜ਼ਰਵੇਸ਼ਨ ਅਥਾਰਟੀ ਦੇ ਜਰਨਲ ਦਾ ਨਵਾਂ ਅੰਕ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬਾਘ ਸੰਭਾਲ ਦੀ ਸੰਸਥਾਗਤ ਯਾਤਰਾ 'ਤੇ ਕਿਤਾਬਚਾ, ਦੇਸ਼ ਦੇ ਟਾਈਗਰ ਰਿਜ਼ਰਵ ਤੋਂ ਦਿਲਚਸਪ ਤੱਥ ਅਤੇ ਕਹਾਣੀਆਂ, ਬੰਦੀ ਹਾਥੀਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਅਭਿਆਸਾਂ ਬਾਰੇ ਗਾਈਡ, ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਐਲੀਫੈਂਟ ਦੇ ਤਿਮਾਹੀ ਜਰਨਲ ਦਾ ਦਸੰਬਰ 2025 ਅੰਕ।

ਮੀਟਿੰਗ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਦੁਹਰਾਇਆ ਗਿਆ ਕਿ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਵਿਗਿਆਨਕ ਸੋਚ, ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ, ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਸਹਿਯੋਗ ਅਤੇ ਭਾਈਚਾਰਾ-ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਰਾਹੀਂ ਬਾਘਾਂ ਅਤੇ ਹਾਥੀਆਂ ਲਈ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਅਤੇ ਟਿਕਾਊ ਭਵਿੱਖ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਵਚਨਬੱਧ ਹੈ।

ਹਿੰਦੂਸਥਾਨ ਸਮਾਚਾਰ / ਸੁਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ