ਮੁੰਬਈ, 13 ਮਾਰਚ (ਹਿੰ.ਸ.)। ਭਾਰਤੀ ਸਿਨੇਮਾ ’ਚ 14 ਮਾਰਚ ਦੀ ਤਾਰੀਖ਼ ਫਿਲਮਾਂ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਅਮਰ ਹੈ। ਇਸ ਤਾਰੀਖ ਨੂੰ, ਭਾਰਤੀ ਸਿਨੇਮਾ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਬੋਲਦੀ ਫਿਲਮ, ਆਲਮ ਆਰਾ, ਰਿਲੀਜ਼ ਹੋਈ ਸੀ। ਇਸ ਫਿਲਮ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਸ਼ੋਅ 14 ਮਾਰਚ, 1931 ਨੂੰ ਮੈਜੇਸਟਿਕ ਸਿਨੇਮਾ, ਮੁੰਬਈ ਵਿਖੇ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ। ਸ਼ੋਅ ਤਿੰਨ ਵਜੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣਾ ਸੀ, ਪਰ ਲੋਕ ਸਵੇਰੇ ਨੌਂ ਵਜੇ ਤੋਂ ਹੀ ਸਿਨੇਮਾ ਹਾਲ ਦੇ ਬਾਹਰ ਇਕੱਠੇ ਹੋ ਗਏ ਸਨ। ਭੀੜ ਨੂੰ ਕਾਬੂ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਹੁੰਦੇ ਦੇਖ ਕੇ ਪੁਲਿਸ ਨੂੰ ਬੁਲਾਉਣਾ ਪਿਆ। ਇਸ ਫਿਲਮ ਦਾ ਕ੍ਰੇਜ਼ ਇੰਨਾ ਸੀ ਕਿ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਇਸ ਦੀਆਂ ਟਿਕਟਾਂ ਬਲੈਕ ਵਿੱਚ 50-50 ਰੁਪਏ ਵਿੱਚ ਖਰੀਦੀਆਂ ਸਨ।

ਇਹ ਫਿਲਮ ਇੱਕ ਰਾਜਕੁਮਾਰ ਅਤੇ ਇੱਕ ਬੰਜਾਰਨ ਕੁੜੀ ਦੀ ਪ੍ਰੇਮ ਕਹਾਣੀ ਸੀ, ਜੋ ਜੋਸਫ਼ ਡੇਵਿਡ ਵੱਲੋਂ ਲਿਖੇ ਇੱਕ ਪਾਰਸੀ ਨਾਟਕ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਸੀ। ਅਰਦੇਸ਼ੀਰ ਈਰਾਨੀ ਵੱਲੋਂ ਨਿਰਦੇਸ਼ਤ ਇਸ ਫਿਲਮ ਵਿੱਚ ਮਾਸਟਰ ਵਿੱਠਲ, ਜ਼ੁਬੈਦਾ, ਜਿਲੋ, ਸੁਸ਼ੀਲਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰਿਥਵੀਰਾਜ ਕਪੂਰ ਮੁੱਖ ਭੂਮਿਕਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸਨ। ਇਸ ਫ਼ਿਲਮ ਵਿੱਚ ਸੱਤ ਗਾਣੇ ਸਨ। ਇਸ ਫਿਲਮ ਦਾ ਗੀਤ 'ਦੇ ਦੇ ਖੁਦਾ ਕੇ ਨਾਮ ਪੇ' ਭਾਰਤੀ ਸਿਨੇਮਾ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਗੀਤ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਵਜ਼ੀਰ ਮੁਹੰਮਦ ਖਾਨ ਨੇ ਗਾਇਆ ਸੀ। ਇਹ ਉਹ ਸਮਾਂ ਸੀ ਜਦੋਂ ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਫਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਚੰਗਾ ਨਹੀਂ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਇਸ ਲਈ, ਅਦਾਕਾਰਾ ਜ਼ੁਬੈਦਾ ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। ਜ਼ੁਬੈਦਾ ਦੀਆਂ ਦੋ ਭੈਣਾਂ, ਸੁਲਤਾਨਾ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਜ਼ਾਦੀ, ਵੀ ਅਭਿਨੇਤਰੀਆਂ ਸਨ। ਜ਼ੁਬੈਦਾ ਗੁਜਰਾਤ ਦੇ ਨਵਾਬ ਸਿੱਦੀ ਇਬਰਾਹਿਮ ਦੀ ਧੀ ਸਨ। ਜ਼ੁਬੈਦਾ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਦੇਵਦਾਸ (1937) ਅਤੇ ਮੇਰੀ ਜਾਨ ਵਰਗੀਆਂ ਫਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਨਜ਼ਰ ਆਈ। ਇਹ 124 ਮਿੰਟ ਦੀ ਫਿਲਮ ਇੰਪੀਰੀਅਲ ਮੂਵੀਟੋਨ ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ ਕੰਪਨੀ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ। ਬਦਕਿਸਮਤੀ ਨਾਲ, ਹੁਣ ਇਸ ਫਿਲਮ ਦਾ ਇੱਕ ਵੀ ਪ੍ਰਿੰਟ ਨਹੀਂ ਬਚਿਆ ਹੈ।

ਹਿੰਦੂਸਥਾਨ ਸਮਾਚਾਰ / ਸੁਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ